Act 7 | NAS | STEP | Eeꞌnoko piristiꞌ deto basie aaꞌpuuꞌ, “Teeꞌ ee masikaꞌ minkuaamang?”

Acts 7

Sitivenie Noruꞌantavuruꞌnaꞌ Kumponing Eebaraamiꞌ Tampaꞌ Biraankevuꞌnaꞌ Dootuuꞌnava Pankava Mmeꞌ Otoaruko

1 Eeꞌnoko piristiꞌ deto basie aaꞌpuuꞌ, “Teeꞌ ee masikaꞌ minkuaamang?” 2 Eeꞌnoko Sitivenie aaꞌpuuꞌ,

“Diiꞌ mmataraang eeꞌnoko mmarang, ioꞌ taarameriaing ning. Tee Kumponing meenasi-poꞌnung Eebaraamiꞌkoo niuma-koo oroꞌparuꞌ Mesopotemiaꞌ otoko Aaraniꞌaape mmeꞌ tenkenuaruko. 3 Kumponinge aaꞌpuuꞌ tee,

‘Tenkeniaing anketa dakanooꞌketa kansiꞌketa, dakanamuiaang-ankoita, eeꞌnoko ninge naurampainameensiꞌkoo beaing kansiꞌkoo.’
(Pupuꞌ 12:1)

4 “Teketa Kaldea-nupoong biikanameensiꞌketa tenkenura tee bera Aaraniꞌnamono-koo otokoꞌ. Eeꞌnoko teketa bauma booꞌparioꞌ damaꞌke Kumponinge botovuuꞌ teketa aaꞌ eeꞌnooꞌ ameensiꞌkoo niiꞌ enang oꞌnorinooꞌ pooꞌnaang. 5 Teka ameensiꞌkoo navaro oko-antavuaꞌ, okiꞌnooꞌ aaꞌnooꞌ mukuꞌnooꞌ otoaꞌ. Teka tamung maraka-antavuuꞌnung damaꞌke teing ninka baꞌdompenku ninka doompeto damaꞌke tavoꞌkaavaining ninka nariꞌ kompaavaꞌnaang bane bauring mmeꞌ otoaruko. 6 Eeꞌnoko Kumponinge eeꞌpinaꞌ nauvuuꞌ,

‘Daurukaaꞌ teing damaꞌke tavora-nupoong otoroaining oovuning biikanooꞌke, teke teing-koo daiꞌnisinuka deempariri otoromaatoaing orakaꞌ nkoaariko karenaumo daakuꞌ mareꞌkoo. 7 Teka ninge kiimatavarampaing teing tevitu daꞌdompenku tang mooꞌdopa-koo mintoong-antavaariainavitu. Eeꞌnoko teketa tenkenaaraiꞌnange ning anke ameensiꞌkoo porora dootuuꞌmaamatoaing.’
(Pupuꞌ 15:13,14)

8 “Kumponinge teeꞌpuraiꞌnange teie napoꞌ kara naroong-antaevuuꞌ dopaꞌ totoꞌnaveu-koong. Eeꞌnoko teeꞌkoo Eebaraamiꞌ Aisakeꞌ bauma deemparara dopaꞌ napuꞌuuꞌ bakaning doong ~beenang-taa basiarako. Eeꞌnoko Aisakeꞌ tee Jeekopiꞌ bauma deemparuꞌ eeꞌnoko Jeekopiꞌ tee temaiaꞌ nanaiꞌketa kenaanka muuꞌkoo okoꞌbosiꞌnamaiaꞌ biuma deemparuꞌ.”

Sitivenie Noruꞌantavuruꞌnaꞌ Biikakatauroi Josepaꞌ Tompimpauꞌnung-koo

9 “Eeꞌnoko temaiaꞌ okoꞌbosi-namaiaꞌ Josepaꞌkoo mamairoarira baaveauꞌ tee Iisipiꞌaape, teka Kumponing tee tee ninka nariꞌ otokoꞌ. 10 Eeꞌnoko tee unaa-antavukoꞌ teing-eta bakaning arikananka-ita. Eeꞌnoko Kumponinge Josepaꞌ aaꞌnaꞌ matau deeng-antavuioꞌ Peeroꞌke, teie Iisipiꞌnunge dauraronge~, tampaꞌ oovura ovoꞌmaꞌ deeng-antavuuꞌ Iisipiꞌnameensiꞌkoo eeꞌnoko bakanavaꞌkoo ookutunava-koo.

11 “Enang tee peera pankaing tavoꞌkuuꞌ Iisipiꞌnameng-koo eeꞌnoko Keenani-nameng-koo, eeꞌnoko aaꞌnaꞌ toraꞌpauꞌ. Eeꞌnoko niumaraange taamang besiꞌaama ooaavaꞌ. 12 Bera Jeekopiꞌke taamang Iisipiꞌka taaravura teie botovuruꞌ teing niumaraang Iisipiꞌ beeroꞌaavaꞌnaang tutunaꞌnamuꞌkoo.

13 “Eeꞌnoko kemuꞌkanamuꞌ berouꞌnang-koo Josepaꞌ baka siraꞌparuꞌ batatakaampi-koo, eeꞌnoko Josepaꞌ baumaraang tenang Peeroꞌke noruꞌuruꞌ. 14 Eeꞌnoko Josepaꞌ botoaruꞌ bauma Jeekopiꞌ boku-koo tee-anko eeꞌnoko ookara bakanamuiaang, nantoong-koong deerunooꞌ ~kenaanka-taa kivora-ita paꞌnokoꞌ [75]. 15 Eeꞌnoko Jeekopiꞌ temaiaꞌ ninka, niikaang muuꞌnanka-koo okoꞌbosiꞌnamaiaꞌ ninka, nariꞌ danto Iisipiꞌaape berora teke otoroitaaꞌ nariꞌ boorouꞌ. 16 Eeꞌnoko Siekamaꞌaape nkavaarira teꞌ kuvi dakoꞌdoma bempaaruꞌ Eebaraamiꞌke mooꞌuuꞌnooꞌ niiꞌninge mooniꞌke Aamoo baurukaaꞌkoo teka Siekamaꞌka.”

Sitivenie Noruꞌantavuruꞌnaꞌ Napoꞌ Moosesi Tompimpaakoꞌnaꞌkoo

17 “Teka tee maraka-anta Kumponinge Eebaraamiꞌ nauvuuꞌnung dupearavaing-koong batei dueꞌuma nanuko nantoong tee deto berempariruꞌ teke Iisipiꞌke bera niiꞌnung daurarong tavoꞌkuuꞌnooꞌke basi Iisipiꞌnameensiꞌkoo, Josepaꞌ noruꞌuaung. 19 Teie niikanamuiaang aavavurima orakaꞌ nkovurima niikakatauro etuvurikoꞌ tootoia oko duaꞌaariko boorooꞌnaang. 20 Eeꞌnoko tenang eeꞌnang Moosesi tee tootoꞌ kirokai pontoꞌaruꞌ. Eeꞌnoko beekuri kaara-koo baumaraange pava-koo kuunga tareauꞌ. 21 Bera tenang bakuꞌkoo makotuaruioꞌ taapoꞌ sipauꞌ, eeꞌnoko Peeroꞌ baurange nkavura bauring deempura tarevuko pankaꞌparuꞌ. 22 Eeꞌnoko Moosesi tee bare-antavaakoꞌ ookara mataunanka Iisipiꞌnupoong biikaning, eeꞌnoko tee iirakuta deemparuꞌ kara-koo eeꞌnoko nko-nkonanka-koo.

23 “Tenang tee mareꞌ karenaumo kivora deemparara baꞌmarang beeroꞌkoo piavokoꞌ, Isireeli baurukaaꞌ tampaarikoꞌning. 24 Eeꞌnoko teie oovuuꞌ narung baꞌmarang-koong narunge Iisipiꞌkoonge orakaꞌ nkovuko, eeꞌnoko tee Iisipiꞌkoong tavura tee siꞌantavuuꞌ. 25 Eeꞌ noruꞌui, ‘Ainge mmarange tasiꞌpai otong Kumponinge nkaang birenge mooꞌuriainaꞌ.’ Teka teinge tasiꞌpaavaꞌ. 26 Eeꞌnoko daunaꞌmung napoꞌ Moosesie baꞌmarang-koonaanka taveereko oovuretuꞌ. Eeꞌnoko navu-anta-koo piavouꞌ aaꞌpuma, ‘Anaanka, deeꞌ namainta. Aming-koo deeꞌka orakaꞌ nkoreeremaang?’ 27 Teka teie narunge baꞌmaikoꞌ orakaꞌ nkovukoꞌnunge nimpaꞌuma aaꞌpuuꞌ, ‘Daꞌ baie tarenung eeꞌnoko kara simpeꞌnara~ neeꞌkoo deeng-antaruing? 28 Aiꞌ dake ning dupisiꞌmeeꞌnaang piaromaang teeꞌ narung Iisipiꞌkoong keꞌmaakiꞌ dupisiꞌeieenaꞌ nariꞌ?’ 29 Eeꞌnoko tee Moosesi tenaarei naari-antavuioꞌ Iisipiꞌketa tenkenui kooꞌaruꞌ bera Midian-nameensiꞌnung deemparuꞌ, teke eeꞌnooꞌke baurinketa kenaankara nkoaretuꞌ.

30 “Teketa tee mareꞌ karenaumo kivora tankinuioꞌ narung koosinung~ tee-anko pouꞌ teka meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo Sainai-namii-ankoa, ntaꞌkoo urung-koo meuꞌke tuuꞌdoiꞌnavari-koo. 31 Tenang Moosesie oovura tee taꞌninuuꞌ temuriiꞌkoo, eeꞌnoko tenang dueꞌ poko tee oovuuꞌnaang tee aurong Ovoring-etaing karouꞌ aaꞌpuma,

32 ‘Ning tee Kumponing dakakatauro biikaang eeꞌnoko tee Eebaraamiꞌ bakaang, eeꞌnoko Aisakeꞌ eeꞌnoko Jeekopiꞌ.’
(Toro 3:6)

Eeꞌnoko Moosesi dankurankuꞌaruꞌ teke, oo-koo avorouꞌ. 33 Eeꞌnoko Ovoringe aaꞌpuuꞌ tee,

‘Tee boonamante~ basiꞌdaravai kauꞌketa. Teꞌ kansiꞌ daꞌ donkonii otoinooꞌ meepoꞌ. 34 Ninge tee bakei ooansing Iisipiꞌnupoonge nkaning nantoong orakaꞌ nkoaariko, eeꞌnoko tee biikaang bairooto ninka birong taaravansing, eeꞌnoko ning depeto simaring teing mooꞌkoo. Enang arooꞌmeko daꞌ Iisipiꞌaape botorampaing.’
(Toro 3:5,7,8,10)

35 “Tee eeꞌnara Moosesi tero tompimpaama eeꞌ minkuauꞌnung, ‘Daꞌ baie tarenung eeꞌnoko kara simpeꞌnara~ deeng-antaruing?’ – tee eeꞌnara narung Kumponinge botovuuꞌ tarenung eeꞌnoko domang-anta deeng-antavura teie koosinunge pakuvuioꞌ, tee-ankoi oroꞌparuꞌnunge tuuꞌdoiꞌnavari-koo. 36 Teie eeꞌnarai teeꞌ teing barampuruꞌ taaꞌniꞌanta taꞌnimpaariiꞌnanka nkovuma Iisipiꞌke eeꞌnoko teke Pirung Urung-koo eeꞌnoko teke meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo mareꞌ karenaumo kivora-koo.

37 “Tee aung tee teie Moosesie aaꞌpuruꞌnung teing Isireeli-nupoong,

‘Ovoring Kumponinge tee narung nakaronara donkong-antareruriaing diiꞌkoo damaꞌnavarang-koo meuꞌke, teeꞌ nariꞌ ning donkong-antamuuꞌnaꞌ.’
(Boto 18:15)

38 Bakei masikaꞌ sirakaꞌpari otong, tee Moosesi tee teke meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo tee kara pareꞌ deempari otokoꞌnung teing nantoong Isireeli-nupoong eeꞌnoko tee koosinung aaꞌning-koo meuꞌke tee eeꞌnara boto nkavuuꞌnung Kumponing bakaang kara domang-anta teka Sainai-namii-koo.

39 “Nka niumaraange tee taara-koo piavoroarukoꞌ dimpaꞌaama. Biikaang domang Iisipiꞌaape bereꞌarikoꞌ Eeroni aaꞌpaama, ‘Narung kumponing taꞌnamemuriaing niiꞌke siompampiaing, aiꞌ tee aung Moosesi niiꞌ Iisipiꞌketa baramuruꞌnung tee noruꞌampiaꞌ areꞌ beuꞌnunge.’ 41 Tenang eeꞌnang teinge boromakaꞌ kampianu paaravaitaaꞌ taꞌnampauꞌnang, eeꞌnoko akoꞌ boontunamparikoꞌ teu-koo, dotuarima biikaang nko-nko birenge nkoauꞌnung-koo. 42 Teka Kumponinge teing-eta bereꞌarama teka sipuruꞌ akoꞌ dootuuꞌariiꞌnaang aaꞌning-koo: duaaꞌ, kaara eeꞌnoko beentoꞌnanka-koo, teeꞌ eeꞌnaꞌ Kumponinge Daari Meekung-koo minkuvuuꞌnaꞌ nariꞌ bakaning nakaro-nupoong karantavurima eeꞌpinaꞌ,

‘Diiꞌ Isireeli-nupoong, tero tee diikakatauro meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo otorokoꞌning karenaumo kivora mareꞌkoo, eeꞌnoko teinge boromakaꞌ dovang sipisipiꞌnanka tavaarima dootuuꞌkoo boontunampaarikoꞌ. Teeꞌ nkoarima ee masikaꞌ ning-koo dootuuꞌarikoꞌ? Otoaꞌ. 43 Tee aaꞌ teva okiꞌnava dooponava nkavai nanaakoꞌnava ning Kumponing nkanava deeaꞌ, daang-koonaanka kumponinka beekanava deeng-antavauꞌnung, tenaanka aaꞌnoko Molokoꞌ eeꞌnoko tee beentoꞌ miring Reepani, tenaanka tamunsiꞌnaanka daangampaareeꞌnaang tekaꞌpaaretuꞌnaanka. Eeꞌnoko teeꞌkoo diikakatauro-pinaꞌ nariꞌ nkorariko diiꞌ isipoꞌ Babiloniꞌketa kato bataꞌdampiaing.’”
(Eimos 5:25-27)

Sitivenie Noruꞌantavuruꞌnaꞌ Dootuuꞌnava Pankava Biraanke Okoraꞌ Deeaꞌ

44 “Teinge niikakatauroi teva dooponava Kumponing ninka karanava kunuꞌai nanaakoꞌnung teke meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo. Teva eeꞌnava Kumponinge Moosesi paaranang nau-antavuuꞌnaꞌ kaniniiꞌnava. 45 Napoꞌ teinge damaꞌnavarange niikakatauroi teie, teva dooponava kunuꞌaitaaꞌ Josiuaꞌ ninka berouꞌnunge temeensiꞌkoo akovitu pariꞌaarira tenang Kumponinge teing kare-nupoong bataꞌuriko uroꞌkanooꞌke nanuma. Bera teva teva dooponava pankaroong otouꞌnava bera Deevitaꞌ bakaang batei-koo basinooꞌ. 46 Eeꞌnoko teie Kumponinge Jeekopiꞌ bakaange tee Deevitaꞌ aaꞌnaꞌ biraankevukoꞌnung, eeꞌnoko teeꞌkoo Kumponing bakanavaꞌ masikavaꞌ kanievuuꞌnaang tanaꞌuuꞌ Deevitaꞌke. 47 Teka Solomoniꞌke deekoꞌ damaꞌke kanievuuꞌnung teva. 48 Nka tee bane teva pankava kanievuioꞌ, Kumponing tee deto basi, nantoonge kaniaamaing-koo pavananka-koo pinkaꞌari otoaung. Teeꞌ Kumponinge Daari Meekung-koo nakaronung karantavuma aaꞌpuuꞌnaꞌ,

49 ‘Paning teꞌ nkanooꞌ baꞌnamari ookara tareroma, eeꞌnoko kansiꞌ teꞌ nkanooꞌ kauꞌ patuꞌdoma. Teeꞌkoo dake ning pava aremuriiꞌ kanimemuaing? Niiꞌnooꞌ areꞌka nkanooꞌ uaaroma daaꞌmemuuꞌnaang? 50 Ninge ee nkoampaꞌ nkaange birenge aing ookara kapooꞌnanka? Ovoringe teeꞌpuuꞌ.’
(Aisaiaꞌ 66:1,2)

51 “Diiꞌ bakei nantoong kontenuka, mutaananuka noruꞌkoo eeꞌnoko tasiꞌkoo. Doong kante diiꞌke Tanuaang Meekung beiꞌbeiꞌerimaung diikakatauro nkoarikoꞌnaꞌ nariꞌ nkorarima. 52 Baa arera Kumponing-etaing nakaro-nupoong-koo diikakatauroi orakaꞌ nkoaavaruuꞌnung? Aaꞌnoma teing tee Naning Koontoꞌ poainooꞌ uroꞌke siraꞌpaakoꞌning tavaarikoꞌ, tee eeꞌnara diiꞌke kare-nupoong-anko sierira nariꞌ dupisiꞌeruꞌ; 53 Diiꞌke eeꞌninge boto koosinunge poꞌantavuioꞌ nkaverira siomperiarukooꞌ.”

Sitiveni Dupisiꞌauꞌnaꞌ

54 Enang tee Sitivenie teing kara nau-antavurioꞌ taaravaara tee aaꞌnaꞌ iiravoroma siꞌdaꞌ kakirinkuarikoꞌ. 55 Teka tee Tanuaang Meekunge maantoꞌui Sitiveni deto paning-aape ankamparama oovuuꞌ tee meenasi Kumponing bakaang, eeꞌnoko Jiisuuꞌ Kumponing-koo tampavine-koo donkonuioꞌ oovuuꞌ. 56 Eeꞌnoko aaꞌpuuꞌ teie, “Ee aing, ninge ooansi oꞌnong paning daateꞌarioꞌ eeꞌnoko Tee Naning-naumpoꞌ Paning-etaing donkonuioꞌ aꞌdeiꞌke Kumponing-koo tampavine-koo.”

57 Teka teing punkang pinkaꞌarima aaꞌnaꞌ bokiaama tee-koo naꞌmoong kokoroariruꞌ. 58 Teketa osi pankamono-ita damaꞌdu baransiꞌaara teka kapange tooꞌpauꞌ tee. Eeꞌnoko teinge bakaang kara orakaꞌ masikaꞌ taaravauꞌninge biikaang mononopaꞌnanka kiruꞌarira narung nemaka-koo kauꞌkanooꞌ miring Soolo-koo sipauꞌ kapange tampaꞌ tooꞌpaavaꞌnaang tee.

59 Eeꞌnoko tenang tooꞌpaako tee Sitiveni tee kunsiarama aaꞌpuuꞌ, “Ovoring Jiisuuꞌ, nkaang tanuaang nkaveai.” 60 Eeꞌnoko kinkinura aaꞌnaꞌ bokuma aaꞌpuuꞌ, “Ovoring, aing aung orara nko-nko-koo tontaꞌantaveriaing.” Eeꞌnoko teeꞌ minkuvura tenang booꞌparuꞌ.